ОБЛЫСТАҒЫ СПОРТ САЛАСЫ ЖОҒАРЫ ДЕҢГЕЙДЕ

Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың 2003 жылдың 15 қарашасындағы Жарлығына сәйкес тамыз айының үшінші жексенбісі — Спорт күні. Кәсіби мереке қарсаңында Қарағанды облысының Дене шынықтыру және спорт басқармасының басшысы Темірхан Абылаевпен эксклюзивті сұхбат.

— Облыс бойынша спорттық саланың дамуы қай деңгейде?

— Көптеген жұмыс жасалуда, бірақ әлі де шешілмеген проблемалар мен мәселелер көп. Қарағанды облысындағы спорт саласы жоғары деңгейде деп сенімді түрде айта аламыз, қаланың өзінде де, шалғайдағы ауылдық жерлерде де тұрғындардың әрқайсысы, әсіресе балалар, қолайлы жағдайда дене шынықтырумен айналысуға мүмкіндік алады. Бұл аз қонысы бар ауылдық аймақтарда ауыз толтырар спорт кешені болмаса да, ауылдық мектептердегі барлық инвентармен жабдықтаған спорт залы жетерлік. Ол жерде кейбір балалардан болашақ жұлдызды көре алатын, спорт пен салауатты өмір салтын насихаттайтын жаттықтырушылар жаңа, заманауи жүйелер бойынша сабақтар жүргізетін болады. Біз бұған ұмтыламыз, облыс басшылығы бұқаралық спортты дамытуға, спорттық инфрақұрылымды ұлғайту мен жақсартуға және осы саладағы басқа да бағыттарға үлкен қолдау көрсетеді. Мен бұл жоғары деңгейге тезірек жетуді қалаймын. Облыстық басшылық та, біздің басқарма да бұл бағытта белсенді жұмыс жүргізуде.

— Тегін қызмет көрсетер спорттық нысандар халық санымен шаққанда жетерлік пе?

— Біріншіден, мен осы мүмкіндікті пайдаланып, облыстағы барлық мемлекеттік спорт мектептерінде сабақтар тегін екенін тағы бір рет атап өткім келеді. Және олар облыстың барлық қалалары мен аудандарында бар.

Екіншіден, бүгінгі күні облыстағы спорттық нысандардың жалпы саны 3155 бірлікті құрайды, оның 1230-ы ауылдық жерлерде орналасқан. Тұрғындардың спорттық инфрақұрылыммен орташа қамтамасыз етілуі 59%, 2021 жылға арналған жоспар — 60%.

Спорт нысандарына дейін жаяу жүруді қамтамасыз ету үшін жыл сайын қалалар мен облыстарда спорт алаңдары мен хоккей корттары орнатылады. Бүгінгі күні облыста жасанды жабыны бар 333 спорт алаңы (124 ауылдық жерде), 262 көпфункционалды хоккей корты (116), 34 стрит-воркаут алаңы (14) бар.

Дегенмен, бүгінде спорттық нысандарға қажеттілік бар. Атап айтқанда, жеті спорттықсауықтыру кешенінде 25 метрлік бассейн,

50 метрлік 10 бірлікте. Сонымен қатар, жасанды жабындысы бар 242 спорт алаңына (қалаларда 196, аудандарда 46), 128 көпфункционалды хоккей корттарына (қалаларда 84, аудандарда 44) және 564 стрит-воркаут алаңдарына (379 — қалалар, 185 — аудандарда) қосымша қажеттілік бар.

Өңірдегі сұранысты азайту мақсатында спорттық нысандар жыл сайын бюджеттік және бюджеттен тыс қаражат есебінен салынады.

2021 жылы жалпы сомасы 3 миллиард 665 миллион теңгені құрайтын 6 спорттық нысанды іске асыру жоспарлануда.

* Шахтинск қаласында 160 адамға арналған бассейні бар ДШСК

* Бұқар жырау ауданы, Ботақара ауылында 320 орынға арналған (Ауыл-Ел бесігі) ДШСК

* Ұлытау ауданында 160 орынға арналған ДШСК

* Ұлытау ауданы, Қарсақпай ауылында 100 орынға арналған ДШСК

* Нұра ауданы, Нұра ауылындағы жабық жүзу бассейні

* Жаңаарқа ауданы Атасу ауылындағы жабық жүзу бассейні.

«Ауыл – ел бесігі» бағдарламасының тізіміне жалпы сомасы 1 миллиард 130 миллион теңгені құрайтын 3 спорттық жоба енгізілген:

* Қарқаралы ауданы, Егіндібұлақ ауылында 100 орындық спорттық -сауықтыру орталығының құрылысы.

* Нұра ауданы, Шахтерский ауылында жабық хоккей кортының құрылысы.

* Осакаров ауданы, Молодежный ауылындағы жасөспірімдер спорт мектебіне күрделі жөндеу. 2025 жылға дейін бірқатар ірі спорт нысандарын салу жоспарлануда:

* Қарағанды қаласында 50 метрлік жабық жүзу бассейннің құрылысы;

* Қарағанды қаласында «Күрес орталығы»;

* Қарағанды қаласында жабық футбол манежі;

* Жезқазған қаласында ескек есу спортына арналған спорт кешені;

* Қарағанды қаласында гимнастика спорт кешені;

* Қарағанды қаласында атшабар құрылысы.

Спорт нысандарына дейін жаяу жүруді қамтамасыз ету үшін ағымдағы жылы жасанды жабындымен 44 спорт алаңын, 8 көп функционалды хоккей корттарын және 25 «Street Workout» алаңдарын орнату жоспарлануда.

— Мектеп жасындағы спорт мандытпай тұр, әскерге шақырылар жастардың 40 % денсаулыққа шағымы бар.

— Мен қазіргі заманғы балалардың көпшілігі гаджеттерге өте тәуелді және ұялы телефонды белсенді өмір салтынан артық көреді деп дауласпаймын. Бірақ жастар арасында спортқа деген құлшыныстың жылдан жылға артып келе жатқанын жоққа шығаруға болмайды. Айтпақшы, спорт ғимараттарының қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында қабылданған қалалар мен аудандар әкімдерінің шешімдері негізінде жалпы білім беретін мектептердің 257 спорт залында тұрғындарға сабақтан тыс және кешкі уақытта шұғылдануға жағдай жасалғанын атап өткім келеді.

Бүгінде өңірде 33 мыңға жуық бала спорт мектептеріне барады. Облыстың жалпы білім беретін мектептерінде 6000- нан астам спорт секциялары бар. Жыл сайын жазда біздің жаттықтырушылар балаларды секцияларға қабылдауда белсенділік танытады, мұнда тағы да айтамын, сабақтар ақысыз. Сондықтан, ата -аналардың бірі баланың спортпен айналыса алмайтынын мәлімдеуі мені таң қалдырады

Демек, ана немесе әке қолайлы секция табуға ешқандай күш салмады. Айтпақшы, тағы бір рет осы мүмкіндікті пайдалана отырып, мен біздің ресми сайтты жарнамалағым келеді. Оған өтіңіз және «Спортпен айналысатын орындарды табуға арналған бірыңғай алаңы» бөлімін табыңыз, басыңыз және барлық қажетті ақпаратты алыңыз.

— Олимпиададан ел күткен үміт неге ақталмады?

— Олимпиадада алған нәтижеміз терең талдауды қажет етеді. Әрине, біз оны жүргізіп, қорытынды жасаймыз. Мен қысқаша айтайын, біздің спортшылардың сәтсіздікке ұшырауына көптеген факторлар себеп болды. Бұл — оқытуда ғылыми нұсқаушылардың болмауы, жаттықтырушылар жұмысында заманауи технологиялар мен тәсілдерді қолдану және басқа аспектілер. Бүкіл жүйе үйлесімді түрде жұмыс істеуі керек — таланттарды анықтаудан бастап, қалаларда ғана емес, ең алдымен ауылдарда, оларды қолдап, сауатты жаттықтырушылық тәсілдермен одан әрі дамытуға дейін. Біз мұндай жүйені құрған кезде, дайындықтың заманауи технологияларын қолданған жағдайда, нәтиже көрсете алатын нағыз дарындар пайда болады. Бұқаралық спортты дамытудың мәні — бұл әркімнің дене шынықтырумен айналысуы ғана емес, сонымен қатар ең перспективалы балаларды тауып, оларға өздерін көрсетуге мүмкіндік беру. Сондықтан біз дәл осындай жүйені құруға тырысамыз.

— Ауыл халқына спортпен шұғылдануға жағдай бар ма?

— Тұрғындармен жұмысты ұйымдастыруда спорт нұсқаушыларының болуы маңызды рөл атқаратынын атап өткім келеді. Бүгінде облыста 331 спорт нұсқаушысы жұмыс істейді, оның 99-ы ауылдық жерде, қосымша қажеттілік — 84 адамды құрайды. Дәл осы мамандар спорт және жалпы білім беретін мектептердегі жаттықтырушылардан басқа, қазір ауылдық жерде спортты дамытумен айналысады. Біз бұл бағыттағы жұмысты жалғастырамыз. Спорт алаңдары мен спорт залдары ауылдық жерлерде бос болмауы керек, балалар да, ересектер де сонда айналысуы керек. Бұл нұсқаушылар жұмысының басты мақсаты. Біз олардың келешектегі оқуын өткіземіз, осы перспективалы бағытты дамытамыз. Сонымен қатар, мен тағы да атап өтемін, әр ауылдық жерде спорт мектептері бар. Спорт нысандарына дейін жаяу жүруді қамтамасыз ету үшін жыл сайын ауылдарда ондаған жаттығу құрылғылары мен «Street Workout» алаңдары салынады.

 — Спорт саласына бөлінер қаржы қаншалықты жеткілікті?

— 2021 жылы бұқаралық спортты дамытуға 4 млрд теңге көлемінде қаржы қарастырылған. (басқарма бойынша — 2,8 млрд. теңге, қалалар мен аудандарға – — 1,2 млрд. теңге). 2020 жылы 2 миллиард 526 миллион 930 мың теңге бөлінді. (Басқарма бойынша — 49 млн 237 мың теңге, қалалар мен аудандарға — 2 млрд 477 млн 693 мың теңге). Мен тағы бір рет айта кетейін, облыс басшылығы біздің өңірде спортты дамытуға үлкен көңіл бөледі, түсінігі мен қолдауының арқасында қазірдің өзінде көптеген жобалар жүзеге асырылды. Біздің міндет — бөлінген қаржыны са уатты және тиімді пайдалану. Бірақ әлі де инвестицияны қажет ететін проблемалық мәселелер бар. Бұл, мысалы, спорт мектептерінің материалдық -техникалық жағдайын жақсарту, оларды ағымдағы және күрделі жөндеу, жаңа нысандардың құрылысы. Біз оларды облыс әкімдігі мен мәслихатының қолдауымен 2025 жылға дейін кең көлемде шешуді жоспарлап отырмыз.

— Облыс спортшыларының ішіндегі үздіктері кімдер, қандай спорттан?

— Спортшылар әр спорт түрінен нақты нәтиже көрсетеді. Бірақ біреуінде — әлем чемпионатындағы медаль – жетістік болып есептеледі, ал басқасында — Қазақстан біріншілігіндегі жүлделі орын. Мұның бәрі спорт түрінің дамуына, оның біздің өңірде қашаннан бері таралуына байланысты. Өйткені, қазір жаңа бағыттар көп, Қарағанды облысында спорттың әр түрінен 72 федерация жұмыс істейді. Мен олимпиадалық емес спорт түрлерінің, әсіресе жекпежек өнерінің айқын өсуін атап өткім келеді. Жекпе-жек өнері жыл сайын жастар арасында танымалдылыққа ие болуда, қарағандылық спортшылар халықаралық ареналарда тамаша нәтиже көрсетуде. Бірақ мен ешкімді бөлектегім келмейді, өйткені әрбір жетістікте спортшылар мен жаттықтырушылардың еңбегі бар. Бүгін біз боксшыларымыздың, ертең гимнастшылардың немесе жеңілатлетшілердің жетістіктерін мақтан тұтамыз. Бұл спорт! Біз қай спорт түрі болса да, спортшыларымызды мақтан тұтатын себептер көп болса екен деп тілейміз.

— Ұлттық спортқа қолдау қай межеде?

— Қарағанды облысында ұлттық спорт түрлерін дамытуға ерекше көңіл бөлінеді. Шұғылданатындар саны 42 мыңнан астам адамды құрайды. Өңірде 11 түрі таратылған. «Қазақстан Барысы» алтын белбеуінің иегері атанған жерлестеріміз Ержан Шынкеев, қазақ күресінен әлем чемпионы Айдос Ғалымов және басқа да ұлттық спорт түрлерінен беделді жарыстардың жеңімпаздары өскелең ұрпаққа үлгі болды. Қарағанды облысында ұлттық спорт түрлерін неғұрлым қарқынды дамыту, әсіресе ат спорты, ағымдағы жылы дене шынықтыру басқармасы үшін басым міндеттердің біріне айналды. Осылайша, ұзақ уақыт бойы алғаш рет облыс аймақтарынан үміт артатын көкпаршылар үшін оқу -жаттығу жиындары ұйымдастырылды. Көкпардан Қазақстан чемпионаты Тараз қаласында өтті. Қарағанды облысының құрама командасы Бірінші лигада екінші орынды иеленіп, Жоғары лигада ойнау құқығына ие болды. Бұл нағыз серпіліс. Біздің көкпаршыларымыз мұндай нәтижеге әлі жеткен жоқ. Бұл жетістікке сауатты дайындық, толыққанды оқу-жаттығу жиындары мен команданың жауынгерлік рухы маңызды рөл атқарды.

Шет ауданының командасы көкпардан облыстық чемпионаттың жеңімпазы атанды. Біз бірден айтып ескертеміз, қатысушылардың жалпы пікірі бойынша, жарыстар жоғары деңгейде өтті және бұрынсоңды мұндай ауқымды болған жоқ. Өңірлік біріншілікте аудан өңірлерінен келген он команда жеңіс үшін күресті. Бұл алдыңғы жылдары өткен облыстық чемпионаттармен салыстырғанда рекордтық көрсеткіш. Қаңтарда Қарағанды облысы сотының төрағасы Нұрсерік Кәрімұлы Шарипов бастаған біздің облыстың Ұлттық спорт түрлері қауымдастығы құрылды. Біз бұл қоғамдық ұйыммен тығыз жұмыс жасаймыз, проблемалық мәселелерді бірлесіп шешеміз, жаңа жобаларды жүзеге асырамыз. Басқаша айтқанда, біздің облыста ұлттық спортты дамыту бойынша жұмыс қауымдастық құрылғаннан кейін әлдеқайда белсенді және өнімді болды. Ол жақында Қарағандыда өте жоғары деңгейде өткен және облыс тұрғындарының үлкен қызығушылығын тудырған, бәйгені ұйымдастыруға үлкен көмек көрсетті. Қауымдастық облыс орталығында ипподром құрылысына үлкен қолдау көрсетті және көрсетіп келеді. Біздің өңірде ұлттық спортты дамытумен белсенді және сауатты айналысатын осындай ұйымның құрылғанына өте қуаныштымыз.

— Болашаққа жоспарлар

— Бүгінгі әңгімемізге сүйене отырып, сіз әлі де қанша жұмыс істеу керектігін түсіндіңіз. Жақын арада спорттағы дарынды балаларға арналған Ә.Молдағұлова атындағы мектеп -интернатында Қазақша күрес бөлімін, облыстық спорттық диспансерін, бұқаралық спортты дамыту орталығын ашқымыз келеді. Және бұл жаңа спорт нысандарының құрылысын есептемегенде, үлкен жобалар. Жалпы, барлық бағыт бойынша жоспарлар көп. Бүгінде ең бастысы — биылғы жылға жоспарланған жұмыстарды жүзеге асыру.

— Сүбелі сұхбатыңызға алғысымды білдіремін. Әнұранды әуелетер жеңісті күндер көп болсын!

Сұхбаттасқан Әсел Құсайынқызы