Әуе қауіпсіздігі – ұлттық қауіпсіздігі
Қазақстанда әуежайлар мен бүкіл авиациялық саланы қауіпсіздік тұрғысынан тексеріп жатыр. Мұндай тапсырманы елдің авиациялық басқармасы президенті Ақтаудағы Әзербайжан ұшағының апатынан кейін берген. Қазақстандықтар ұшақпен алаңсыз ұша ала ма?
Авиациялық әкімшіліктің мәліметі бойынша, әуежайларда ұшу-қону жолақтарының жағдайы, навигациялық құралдардың жұмысы, инфрақұрылымның техникалық жағдайы тексеріледі. Атап айтқанда, ұшулардың апаттық-құтқару қамтамасыз етілуі және құс пен жануарлардың қатысуымен байланысты қауіптерді басқару қаралады.
– Жыл сайын уәкілетті ұйым барлық сертификатталған әуежайлардың қызметін бақылайды. Бұл тексерулер жоспарлы және жоспардан тыс инспекцияларды, сондай-ақ, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысты талдауды қамтиды. Әуежайлар жасанды жабындарды үнемі жөндеп, кейбір әуежайларда күрделі жөндеу жүргізеді, – деп хабарлайды Қазақстанның авиациялық әкімшілігі.
Қазақстанның екі әуежайын басқарған, оның ішінде Қарағанды әуежайын басқарған Сәрсенбек Кушкиновтың айтуынша, тексерулер әуежайларда жиі өтеді. Бірақ барлық талапты орындау үшін әуежайларға жылына жарты миллиардтан миллиардқа дейін табыс табу қажет. Әуежайлар көбінесе ұшу-қону тарифтері мен авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша қызметтерден ғана табыс табады. Басқа қызмет түрі жақсы дамымаған және 5-10% дан аспайды. Әлемдік тәжірибеде бұл көрсеткіш 50%-ға дейін жетуі мүмкін.
– Тарифтерді заңды түрде орнатуға мүмкіндік беріңіз, себебі әуежайлардың шығындарын жабу үшін осы тарифтерді орнату қажет. Бұл – жалғыз жол. Билеттердің бағасында әуежай қызметтерінің тарифі 5-7% аспайды. Тіпті егер біз әуежай қызметтерінің тарифін 100%-ға көтеретін болсақ, ұшу-қону тарифі өзгермейді немесе билет бағасы 2,5-5% аралығында ғана өзгеруі мүмкін, – деді Skyhansa компаниясының жобалар жетекшісі Сәрсенбек Кушкинов.
Қазақстанның құрметті авиаторы және 40 жылдық тәжірибесі бар авиация инженері Тимур Карамурзиевтің айтуынша, тексеру ең алдымен әуежайлардан емес, көлік министрлігі мен авиациялық әкімшіліктен басталуы керек. Өйткені, бұл жерде ұшулардың жарамдылығы немесе авиациялық эксплуатация бойынша лицензияланған мамандарды саусақпен санауға болады.
– Саладағы тексерулерді тек білікті техникалық қызметкерлер жүргізуі керек. Бізде, өкінішке қарай, мұндай мамандар жоқ. Сондықтан президенттің тапсырмасы толық орындалмауы мүмкін. Қазіргі уақытта көлік министрлігінде лицензияланған мамандар жоқтың қасы. Менің жеке мәліметтерім бойынша, авиациялық апаттар мен инциденттерді зерттеу басқармасында тек бір адам ғана жұмыс істейді, – дейді авиация инженері, Қазақстанның құрметті авиаторы Тимур Карамурзиев.
Қазақстандағы екі ірі авиакомпанияны білікті мамандар басқарады, сондықтан жолаушылар өздерін салыстырмалы түрде қауіпсіз сезінуі керек, деп санайды сарапшы. Бірақ «Бэк-эйр» әуе компаниясының апаты бойынша тергеу барысында ашылған ақаулар, оның ішінде авиациялық әкімшіліктің қатысуы, авиациялық салаға жалпы күмән тудырады.
Айдын ЖОЛҚҰТТЫТЕГІ,
«QH»