Есірткіні тоқтату өз қолымызда

Құрметті азаматтар мен қала тұрғындары!

Қарағанды қаласында есірткі мен психотроптық заттарды заңсыз сақтау, иемдену, өткізу және тұтыну деректрі жиілеп кетті.

Жасөспірімдердің есірткі сатуына қатысу санының артуы ерекше алаң туғызады, бұл оңай табысқа негізделген.

Есірткі мен психотроптық заттардың заңсыз айналымы саласында оларды өткізуге байланысты қылмыстар жасағаны үшін ҚР Қылмыстық кодексінің 297-бабы бойынша қылмыстық жауаптылық көзделген. Жазалау шарасында мүлкі тәркіленіп, 20 жылға дейін бас бостандығынан айырылуы мүмкін.

«Бума» арқылы есірткі сақтаумен және таратумен 20 жасқа толмаған оқушылар, студенттер айналысатын жағдайлар жиі кездеседі.

Ата-аналар жұмыста болған кезде, жасөспірім балалар оңаша қалады. Әр балада интернетке шығатын ұялы телефон бар, олар арқылы жалдаушылар оңай ақша табу туралы жарнама таратады.

Кәмелетке толмаған бала осындай жеңіл табыс ұсынысын қабылдай отырып, зиянкестердің айла-амалына барады және қылмыстық ортаға, ұйымдасқан қылмысқа қатысады.

Сонымен қатар мұндай қылмыстардың ауырлығына байланысты кәмелетке толмағандар да сотқа дейін және содан кейін ұзақ мерзімге қамауға алынады.

Ең алдымен «бума» ұғымын түсіндіру қажет.

«Бума» дегеніміз не?

Бума – шағын пакеттерге сығылған заңсыз есірткі мен психотроптық заттарды тарату тәсілі.

Осылайша есірткі сатып алушыға сатушыдан тікелей немесе кепілгер арқылы беріледі.

Заттың кішкентай герметикалық пакеті сатып алушы алатын жерге жасырын түрде орналастырылады.

Бума қалдырудың ең көп таралған орындары – тұрғын үйлердің терезелері мен кіреберістері, батареялар, олардағы электр қалқандары. Сондай-ақ ойын алаңдарында, гүлзарларда, орман екпелерінде, бұталар мен орындықтарда бума қалдыру да танымал.

Бумаларды кім жасайды?

Бумаларды «бумашы» немесе «кеншілер» деп аталатын курьерлер жасайды. Олар алдын ала төленген дозаны клиентке қажетті жерге жеткізеді, содан кейін мессенджер (Telegram, WhatsApp және т.б.) арқылы пакеттердің нақты орналасқан жері мен белгілері туралы хабарлайды.

Әдетте мектеп оқушылары мен студенттер әлі ештеңе білмейді, сондықтан қысқа мерзімде ақша тапқысы келетін мектеп оқушылары мен студенттер есірткі бизнесінің зұлымдық торына оңай тұтылып жатады.

Әлеуметтік желілердің (Instagram және т.б.) немесе басқа сайттардың арнасын қарау кезінде «оңай табыс», «бос уақытта толық емес жұмыс» туралы хабарландырулар пайда болады, олар арқылы пайдаланушы есірткі сатушылардың Telegram чаттарына сілтеме арқылы жіберіледі.

Хат алмасу мессенджерлерден және әлеуметтік желілерден басталады. Жалдаушылардың басты міндеті – диалог бастау, содан кейін оны баурап алу және қажетті уақытта жұмыс туралы ұсыныс жасау.

Бұл жағдайда «есірткі» сөзі тікелей қолданылмайды, оны «қазына», «тауар» және басқа ұғымдармен алмастырады.

«Жұмысқа орналасу» үшін хат алмасу кезінде жасөспірімнен оның сауалнамалық деректері, тұрғылықты жері, туыстары туралы мәліметтер алынады.

Егер жасөспірімді көндіре алса, оған жұмыс шарттары айтылады және бумаларды жасай бастайды.

Бас тартылған жағдайда жалдаушылар кәмелетке толмаған адамды, оның ішінде оның туыстары мен жақындарын қорқытуға жүгінеді. Қорқыныштан бала оларға барады және заңсыз әрекеттер жасайды.

Бумалар қалай жасалады?

Шабуылдаушы баланың келісімін алғаннан кейін оған сатып алушылар үшін буып-түю және буманы қою үшін есірткі партиясын (шартты жерде басқа тұлға орналастырады) береді.

Дәрі-дәрмектерді алғаннан кейін закладчик оларды (таразыны немесе өлшеуіш шыныаяқтарды қолдана отырып) ұсақ конволюцияларға/дозаларға орайды, содан кейін Zip Lock құлпы бар мөлдір пакеттерге салады немесе оларды таспамен орайды.

Бумаларды жасыруға болатын кез келген түсініксіз жерде жасалады.

Мұндай кэштер тәуліктің кез келген уақытында, көбінесе кіреберістерде, бос жерлерде жасалады, адам аз жерлер таңдалады.

Кейде кішкене магнит пакетке салынады, оның көмегімен буманы батареяның артқы жағына, пошта жәшігіне, орындыққа және басқа металл бетіне бекітуге болады.

Буманы орналастырғаннан кейін кэштің фотосуреті жасалады, оған координаттар қойылады және мессенджерлер (Telegram, WhatsApp және т.б.) арқылы «кураторға» жіберіледі.

Кепілгерге төлем (бір бума үшін 1000-1500 теңге) қашықтан криптовалютада (Binomo, Trust Wallet және т.б. криптовалютаға арналған әмияндар) онлайн-әмиянға (WebMoney, Qiwi және т.б.) немесе банк картасына түседі.

Осыған байланысты ата-аналарға келесі ұсыныстар жасалды:

– балада сіз оған сатып алмаған заттар (киім, гаджеттер және т.б.), шығу тегі сізге белгісіз ақша пайда болады, ол ойын-сауық орындарына (кафелер, мейрамханалар және т.б.) жиі барады. Бұл ретте жұмыс орнын немесе жұмыс берушінің телефонын атаудан бас тартады, жалтарып жауап береді не өтірік айтады;

– бала жасырын болады, хат-хабарларды жояды немесе құпиясыздандырады, компьютердегі іздеу тарихын өшіреді, телефонға немесе жеке қосымшаларға пароль орнатады;

– баланың телефонында кіреберістердің, пошта жәшіктерінің, жердің, кәріз құбырларының, қала карталарының және басқа оғаш фотосуреттер пайда болады;

– бала қараңғы уақытта немесе таң атқанда үйден кетеді, өйткені бұл уақытта бума жасау өте ыңғайлы (көше ашық/қараңғы, өтіп бара жатқан адамдар іс жүзінде жоқ);

– баланың смартфонында сізге белгісіз жаңа қосымшалар пайда бола бастайды. Әдетте бұл утилиталармен қорғалған байланыс жүйелері болуы мүмкін (мысалы: NoteCam, Tor, HeadHunter, ViPole мессенджері және т.б.);

– үйде таразы, жабысқақ таспа, Zip Lock құлпы бар өлшеуіш/порциялық пакеттер және заттарды орау және орау мүмкін болатын басқа да заттар сияқты оғаш нәрселер пайда бола бастайды;

– есірткі бизнесімен байланысты қылмыстық әрекетті насихаттай алатын, бала көріп отырған фильмдердің, сериалдардың мазмұнына назар аударыңыз.

Балаларды осындай қызметтен қорғау қажет, өйткені олар күніне 10-20 мың теңге сомасына жеңіл табыс тілеп, бас бостандығынан айыру түріндегі нақты және баламасыз жазаға тартылады.

Мысалы, Қарағанды колледжінің 1-курс (16 жаста) студенті ақшалай сыйақы үшін психотроптық зат «салған», оны полиция қызметкерлері ұстады және 2022 жылдың сәуір айында 7 жыл 6 айға бас бостандығынан айырды.

2022 жылдың маусым айында қалалық колледждің 2-курс студенті (17 жаста) 7 жыл 6 айға бас бостандығынан айырылды.

Екі жыл ішінде (2021-2022 жылдар) 15 адам есірткі сатқаны үшін 5-12 жылға бас бостандығынан айырылды.

Мұны көбінесе қыздар жасайды.

2022 жылдың шілдесінде Қарағандыда Теміртау қаласының бумалар жасаған 18 жастағы тұрғыны 10 жылға бас бостандығынан айырылды.

Мұндай адамдардың арасында аз қамтылған отбасылардан шыққан балалар жоқ, олар – мектептер мен басқа да оқу орындарына баратын толық отбасылардан шыққан балалар.

Ата-аналарды сергек болуға және балаларға көбірек уақыт бөлуге шақырамыз.

Баланың сақталуы мен сақтандырылуы уәкілетті органдар жүргізетін профилактикалық жұмыстарға қарағанда отбасына байланысты.

Егер сіз балаңыздың жоғарыда аталған қызметпен айналысатынын байқасаңыз, хабарласыңыз:

– Қарағанды қаласының полиция басқармасына (тел.: 8-7212-40-70-40 / кезекші бөлім);

– Қазыбек би атындағы аудан прокуратурасына (тел.: 8-7212-78-01-11).